Zakończenie
Dylemat Triffina nie może być nazywany dylematem Młynarskiego, gdyż ten drugi okazał się paradoksem, co oznacza, że koncepcje te nie są tożsame. Dylemat Triffina w pewnym stopniu stanowi rozwinięcie powyższego paradoksu, ponieważ odnosi się do problemów zagrożenia wymienialności dolara na złoto oraz ograniczenia płynności krajów GES, ale w sensie wyboru pomiędzy zwiększaniem deficytu bilansu płatniczego przez Stany Zjednoczone a jego ograniczaniem, co ostatecznie musiało prowadzić wg R. Triffina do światowej deflacji. Natomiast paradoks Młynarskiego ukazywał, że pozornie inflacyjny system walutowy (lokowanie rezerw banków centralnych GES na oprocentowanych rachunkach krajów GS) spowodował deflację ze względu ograniczanie płynności krajów GES za sprawą protekcjonistycznych praktyk Stanów Zjednoczonych (GS).
Należy również podkreślić, że obydwie konstrukcje teoretyczne powstały w odmiennych uwarunkowaniach gospodarczych, które wyraźnie wpłynęły na stanowiska autorów co do wad systemu dewizowo- złotego. F. Młynarski po doświadczeniach I wojny światowej postrzegał inflację jako główne zagrożenie dla systemu GES, co akcentował w pracy z 1929 roku. Analiza przyczyn kryzysu lat 30. XX wieku doprowadziła go do przekonania, że podział dochodu w gospodarce oraz protekcjonizm (w obu przypadkach błędy polityki gospodarczej) spowodowały deflację. Z kolei R. Triffin sformułował swój dylemat w oparciu o doświadczenia deflacji, uznając ją za największe zagrożenie związane z GES. Rzeczywistość przyniosła jednak inflację zgodnie z pierwotnymi oczekiwaniami F. Młynarskiego.
Obydwaj autorzy postulowali reformę systemu GES, która pozwoliłaby światu uniezależnić się w pewnym stopniu od polityki pieniężnej kraju emitującego walutę rezerwową. Reforma zaproponowana przez F. Młynarskiego w 1931 roku sprowadzała się do współpracy banków centralnych koncentrujących się wokół Banku Rozrachunków Międzynarodowych utworzonego w 1930 roku, natomiast postulat reformy R. Triffina dotyczył zaangażowania istniejącego od 1944 roku Międzynarodowego Funduszu Walutowego jako instytucji tworzącej aktywa rezerwowe banków centralnych na podstawie ich udziałów. Być może specjalne transakcje F. Młynarskiego stanowiły inspirację dla stworzenia specjalnych praw ciągnienia, będąc sposobem konwertowania rezerw walutowych na prawa do złota oraz generowania kredytu dla kraju o ujemnym bilansie płatniczym.
Warto podkreślić, że dwaj ekonomiści różnili się w poglądach dotyczących teorii ekonomii. F. Młynarski był zwolennikiem ekonomii klasyczno-neoklasycznej wraz z jej naciskiem na rolę mechanizmu rynkowego w przywracaniu równowagi makroekonomicznej, natomiast R. Triffin uważał, że ze względu na zawodność rynku interwencjonizm rządu jest niezbędny[1]. Pomimo tak fundamentalnej rozbieżności stanowisk względem teorii, obaj krytycznie odnosili się do systemu GES.
[1] Interesujący jest fakt, iż R. Triffin, tak jak F. Młynarski, zanim zajął się ekonomią studiował filozofię. Wpływ życiorysu F. Młynarskiego na jego poglądy ekonomiczne został pominięty w niniejszym opracowaniu, gdyż dostępna jest obszerna publikacja T. Głowińskiego dotycząca jego życia pt. „Feliks Młynarski 1884-1972” z 2012 roku. Można dzięki niej prześledzić m.in. ewolucję poglądów politycznych F. Młynarskiego, który zerwał ze środowiskiem endecji, krytykując „hałaśliwy antysemityzm” R. Dmowskiego (Głowiński 2012, s. 257).